(Η εποχή της μετα-αλήθειας (post-truth). Πώς μια πρόσφατη ιστορία στην Ελλάδα μας υπενθύμισε ότι ζούμε σε μια εποχή όπου τα fake news κυριαρχούν παντού και πώς επηρεάζεται ο μέσος πολίτης. Τί ακριβώς συμβαίνει?
Πώς αυτό σχετίζεται με την εποχή που ζούμε, την εποχή της μετα-αλήθειας (post-truth) όπου το ένα άκρο του πολιτικού φάσματος εκμεταλλεύεται ΑΡΙΣΤΑ τα media και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δημιουργεί στο μυαλό του μέσου ανθρώπου μια ανύπαρκτη πραγματικότητα?
Γιατί υπάρχει αυτός ο ορυμαγδός fake news καθημερινά ?
Πώς μπορεί να προστατευτεί ένας ορθολογικός πολίτης σήμερα όταν βομβαρδίζεται με fake news καθημερινά που το μόνο που προσπαθούν είναι να επηρεάσουν το «κεφαλάκι» του ?
Καλή ανάγνωση !)
Με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό όπου τα ελληνικά ΜΜΕ «έφτιαξαν» μια ανύπαρκτη καριέρα σε ένα πρόσωπο, το οποίο μάλιστα χρησιμοποίησε αυτή τη δημοσιότητα για να κερδίσει και προβολή σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και με τη διακίνηση ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΗΣ (fake) είδησης από δημόσιο πρόσωπο για άλλο δημόσιο πρόσωπο (και παρά το ότι ήταν εμφανώς ΨΕΥΔΗΣ «είδηση», δεν υπήρξε καμία κίνηση ανάκλησης, ΔΕΝ τον απασχολούσε να ανακαλέσει. Αυτό που ήθελε, είχε γίνει. ΜΠΗΚΕ στο μυαλό των ανθρώπων και τους «πέρασε» μια «είδηση» που ποτέ δεν ήταν πραγματική, αυτός ήταν ο στόχος από την αρχή) αποφάσισα να γράψω ένα σύντομο άρθρο για το φαινόμενο των fake news και πώς σχετίζεται άμεσα με την εποχή που ζούμε, μια εποχή «post-truth».
Θα επανέλθω στο μέλλον με πιο αναλυτικό άρθρο. Γνωρίζω ότι έχω πολλές «υποχρεώσεις» απέναντί σας για διάφορα άρθρα και ζητώ συγνώμη, αλλά ο χρόνος μου είναι περιορισμένος και επίσης κάθε εβδομάδα υπάρχει και ένα νέο θέμα που σκέφτομαι να αναλύσω με αποτέλεσμα να νιώθω αρκετές φορές ότι δεν θα προλάβω ποτέ να catch up με όλα τα ζητήματα που επιθυμώ.
Επιστρέφοντας στο σημερινό μας θέμα, ζούμε στην εποχή του post-truth. Post-truth και post-truth politics. Τι σημαίνουν όμως οι συγκεκριμένοι όροι ?
Σύμφωνα με τα σχετικά λήμματα από τη wikipedia:
Με απλά λόγια είναι ένα κυρίως πολιτικό κίνημα που στην πραγματικότητα εμφυσύει στους ανθρώπους την «ιδέα» ότι δεν υπάρχει κοινώς αποδεκτή αλήθεια βασισμένη σε επιστημονικά στοιχεία και αριθμούς. Εισάγει την υποκειμενικότητα σε κάθε ζήτημα και αμφισβητεί την αλήθεια των αριθμών και της επιστήμης. Δεν υπάρχει μία και αντικειμενική αλήθεια δηλαδή.
Χρησιμοποιούνταν ως τακτική από τις απαρχές της ανθρωπότητας (φυσικά δεν υπήρχε ο συγκεκριμένος «τίτλος» - ονομασία) αλλά έγινε ευρέως γνωστή τα τελευταία χρόνια με την εκλογή του Τραμπ, το Brexit, την άνοδο του Σαλβινι κτλ.
Προσωπικά θεωρώ ότι μέγας «μαέστρος» της συγκεκριμένης τακτικής υπήρξε ο Ορμπαν της Ουγγαρίας που κατάφερε, εκμεταλλευόμενος το «συναίσθημα» και συνθήματα για μετανάστες, Εβραίους, συνωμοσίες κτλ., όχι μόνο να καταλάβει την εκτελεστική εξουσία αλλά να έχει υπό τον έλεγχό του ΟΛΑ τα ΜΜΕ και ΟΛΗ τη δικαστική εξουσία της χώρας του (σύντομα κοντά σας, αν καταλαβαίνετε τι εννοώ).
Η εποχή όπου ζούμε, θεωρώ ότι είναι η ΠΙΟ επικίνδυνη μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τα post-truth politics έχουν οδηγήσει σε έναν κόσμο γεμάτο ΜΙΣΟΣ και γεμάτο ένταση. Η άρνηση σχεδόν του 50% των ανθρώπων γύρω μας να συζητήσει με λογική και επιχειρήματα, παρά να κραυγάζει ότι
-η κλιματική αλλαγή είναι μια «συνωμοσία για να κονομήσει ο Αλ Γκορ και μετά να επιβάλλουν την παγκόσμια κυβέρνησηι»,
-ότι «υπάρχει προώθηση της ομοφυλοφιλίας από το σύστημα για να κάνουν τα παιδιά μας γκέι και σίγουρα το σύστημα κρύβεται από πίσω»
-ότι η «εξέλιξη των ειδών είναι και αυτή μια απάτη»
-ότι «η Γη είναι επίπεδη» (και όμως υπάρχει ποσοστό ανθρώπων που πιστεύουν ότι η Γη είναι επίπεδη)
μας οδηγεί σε ακραίες καταστάσεις. Δεν μπορείς να συζητήσεις με λογική και επιχειρήματα με αρκετούς ανθρώπους. Βαδίζουμε ταχέως σε κοινωνίες τεράστιου μίσους και διαρκών αντιπαραθέσεων με τους αλλόφρονες που δείχνουν να ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΡΑΓΔΑΙΩΣ.
Με το internet να λειτουργεί ταυτόχρονα ως η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΜΗΧΑΝΗ CONFIRMATION BIAS ever, αυτοί οι άνθρωποι φανατίζονται ΑΚΟΜΗ περισσότερο καθώς βρίσκουν «πληροφορίες» ή sites που επιβεβαιώνουν με fake news και άρθρα τις ήδη υπάρχουσες προκαταλήψεις τους.
Όπως έχω αναφέρει και παλιότερα ο συνδυασμός
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ + CONFIRMATION BIAS μέσω internet = ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Το κακό είναι ότι τα fake news δεν είναι αθώα, όπως και οι ομάδες που τα διακινούν. Ο χώρος που διακινεί fake news ή hoaxes λειτουργεί με ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΤΡΟΠΟ, οργανωμένα και συντεταγμένα. Άλλοι για να κερδίσουν clicks και διαφημίσεις (πχ αν έχεις στο site σου, είδηση ότι «5 εκατομμύρια λαθρο-εισβολείς ετοιμάζονται να εισβάλλουν», αμέσως ο μέσος αναγνώστης θα το διαδώσει, θα το κοινοποιήσει σε άλλους, θα το στείλει ως Link κτλ και εσύ, ο κάτοχος του site, θα ανεβάσεις την επισκεψιμότητα και θα κερδίσεις διαφημίσεις και χρήματα) και άλλοι για να κερδίσουν εκλογές.
Το «κόλπο» εφαρμόζεται με χειρουργική ακρίβεια και έχει σχεδόν πάντα άξονες την ΤΑΧΑ εκτίναξη της εγκληματικότητας (που φυσικά μόνο Τραμπ, Τζονσον, Μπολσονάρου, Ορμπαν μπορούν να επιλύσουν κτλ), την πλύση εγκεφάλου στα παιδιά μας να γίνουν τάχα «αλήτες, εγκληματίες» κτλ. και μια συνεχή διαστρέβλωση κάθε είδησης.
Δεν είναι αθώα τα fake news με τα οποία σας βομβαρδίζουν καθημερινά.
Δεν είναι τυχαία η διασπορά fake news ανά την υφήλιο. Σχετίζεται άμεσα τόσο με την προοπτική αποκόμισης κέρδους (clicks – διαφημίσεις – χρήματα) όσο και με την πολιτική.
Ποιες όμως κατηγορίες ανθρώπων επηρεάζονται περισσότερο ζώντας στην εποχή του post-truth ?
Υπάρχει μια παλαιότερη γενιά ανθρώπων, ιδιαιτέρως άνω των 55 ετών με ακραία συντηρητικές ιδέες οι οποίες έρχονται σε σύγκρουση με έναν συνεχώς μεταλλασσόμενο κόσμο τον οποίο αυτοί δεν μπορούν να κατανοήσουν. Υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι παλαιότερων γενεών που δεν είχαν δει ποτέ ανθρώπους άλλου χρώματος στη ζωή τους.
Σε αυτό το ακροατήριο, η τακτική των fake news έχει 100% επιτυχία. Πρόκειται για ακροατήριο ΕΚ ΦΥΣΕΩΣ υπερβολικά συντηρητικό (πάντα οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ανά τους αιώνες ξίνιζαν στην αλλαγή, στην πρόοδο, πάντα τους «έφταιγε η νεολαία») και μάλιστα διαρκώς αυξανόμενο, καθώς οι δημογραφικές τάσεις ευνοούν τις ηλικίες άνω των 55 ετών.
Εκεί λοιπόν τα fake news ΧΤΥΠΟΥΝ στο «ψαχνό». Ορυμαγδός fake news για λαίλαπες, για «καταστροφή» της χώρας (της εκάστοτε χώρας φυσικά, σε κάθε χώρα αλλάζει το «παραμύθι»), για γρυλ της έσω Γης που συνωμοτούν κατά των ΗΠΑ, Μεγάλης Βρετανίας, Ιταλίας, Ουγγαρίας, για την Γκρέτα που την «βάζει το σύστημα και ο Σορος», για την κλιματική αλλαγή που «είναι παραμύθι».
Τα fake news και η συνεχής αναπαραγωγή τους χτυπούν στο κοινό των 55+ ετών στο ΨΑΧΝΟ. Η τακτική έχει 100% αποτελεσματικότητα και εφαρμόζεται από την εκλογή του Τραμπ και εν συνεχεία.
Ταυτόχρονα υπάρχει μια 2η κατηγορία και ένα σοβαρό ποσοστό ατόμων (όπως έχω αναφέρει στο παρελθόν) νεότερων σε ηλικία που όμως «λαχανιάζουν», δεν μπορούν να ακολουθήσουν την πρόοδο της τεχνολογίας, της επιστήμης, του κόσμου γενικά και αναζητούν την –εικονική- ασφάλεια στην «παράδοση», στο τι «μας έμαθαν οι γονείς μας».
Τέλος, η 3η κατηγορία ατόμων συνιστά και έναν ίσως ΜΗ αναμενόμενο στόχο της παραπληροφόρησης. Είναι η κατηγορία των ΤΑΧΑ μορφωμένων, στην πραγματικότητα, μορφωμένων με τα στερεότυπα του σήμερα και ενημερωμένων από τα ΜΜΕ του σήμερα. Εγώ τους αποκαλώ τους «επιστήμονες-γεωκεντριστές» του σήμερα. Άνθρωποι με σπουδές, πτυχία ή μεταπτυχιακά, αλλά χωρίς καμία επαφή με τη σύγχρονη επιστήμη, χωρίς καμία ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ μελέτη, χωρίς καμία διάθεση να ΨΑΧΝΟΥΝ, να αναρωτιούνται για το οτιδήποτε τους «πασάρουν» ως πραγματικότητα. Ή και με ΜΗΔΕΝΙΚΗ επιθυμία να σκεφτούν αν αυτά που έμαθαν ισχύουν ή μήπως αποτελούν το «γεωκεντρικό μοντέλο» του σήμερα, κάτι που ΝΟΜΙΖΟΥΜΕ ότι είναι αληθινό, αλλά στην πραγματικότητα συνιστά την ΠΑΡΟΔΙΚΗ εξήγηση ενός φαινομένου.
Στις 3 ανωτέρω κατηγορίες απευθύνεται ο ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΣ με fake news καθημερινά. Η πρώτη κατηγορία είναι η πιο ευάλωτη, καθώς εκ φύσεως οι συγκεκριμένοι άνθρωποι (ηλικιωμένοι) είναι πιο συντηρητικοί και έχουν μεγαλώσει με πολύ διαφορετικές απόψεις ή σε έναν πολύυυυυυυυυυυυυυυ διαφορετικό κόσμο από ότι ο σημερινός. Εν μέρεις ίσως δικαιολογείται να ψηφίζουν Τραμπ, Σαλβινι, Ορμπαν σε υψηλά ποσοστά.
Η 2η και η 3η κατηγορία είναι εκεί που πρέπει να επικεντρωθούμε ως ορθολογιστές. Αν με ρωτήσετε, θεωρώ ότι η 2η κατηγορία μπορεί να αφυπνιστεί ΕΥΚΟΛΟΤΕΡΑ από την 3η κατηγορία.
Γνωρίζω ότι φαντάζει «παλαβό» το ότι θεωρώ τη 2η κατηγορία ευκολότερο να σταματήσει να πιστεύει στα hoaxes, στα fake news που την βομβαρδίζουν καθημερινά, όμως αυτή η κατηγορία ανθρώπων, απλά έχει μείνει πίσω, «φοβάται», «λαχανιάζει» να ακολουθήσει και για αυτό επιλέγει να μείνει στο παρελθόν. Αν τους εξηγήσεις, αν τους ενθαρρύνεις, αν τους εκπαιδεύσεις, είναι δυνατόν να τους ΒΓΑΛΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΝΟΙΑ, να τους απαλλάξεις από την αρλούμπα γύρω τους.
Με τη 3η κατηγορία είναι αρκετά δυσκολότερο. Ο λόγος ? ΝΟΜΙΖΟΥΝ ότι είναι έξυπνοι, ΝΟΜΙΖΟΥΝ ότι είναι ενημερωμένοι, ΝΟΜΙΖΟΥΝ ότι είναι «ανώτεροι» και δεν είναι δεκτικοί στο να ακούσουν το διαφορετικό. Είναι σχεδόν ΑΔΥΝΑΤΟΝ να μεταπειστούν για κάτι που ΝΟΜΙΖΟΥΝ ή τους έχουν πασάρει ότι είναι σωστό, γιατί είναι ΕΓΩΙΣΤΕΣ και στο μυαλό τους «μορφωμένοι». Προσωπικά θεωρώ ότι συνιστούν τη δυσκολότερη κατηγορία να τους ΠΕΙΣΕΙΣ να δουν τον κόσμο με άλλη ματιά, κυρίως γιατί νιώθουν ότι προσβάλλεις τη νοημοσύνη τους, ενώ εσύ απλά τους τονίζεις ότι ΔΕΝ είναι βλάκες, αλλά πλανεμένοι. Όμως και αυτό συνιστά υλικό για μελλοντικό μας άρθρο.
Κλείνοντας, ας παραθέσουμε και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να αποκτήσει ένας πολίτης του σήμερα ανοσία στα fake news και στα hoaxes, σε μια εποχή post-truth και σε έναν κόσμο όπου κυριαρχούν τα post-truth politics:
-Διαρκής μελέτη και διαρκής ενημέρωση. Να μην υπάρχει ούτε ΜΙΑ μέρα χωρίς να ενημερώνεται κανείς. Ακόμη και όταν πηγαίνει διακοπές, στην επιστροφή του να αφιερώνει ώρες επί ωρών για να ενημερωθεί για οτιδήποτε συνέβη όσο έλειπε σε διακοπές.
-Ενημέρωση από πολλές και διαφορετικές πηγές μεταξύ τους. Να μην ενημερώνεται πάντα από την ίδια πηγή (site, ΜΜΕ, κανάλι κτλ) αλλά από πολλές και με διαφορετική «πηγή» η καθεμία.
-Να προτιμά την ενημέρωση από επίσημους ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΥΣ φορείς για θέματα που αφορούν αριθμούς και δεδομένα. ΠΡΩΤΑ πρέπει να ενημερώνεται για τους πραγματικούς αριθμούς και τα πραγματικά στατιστικά δεδομένα και εν συνεχεία να μελετά το άρθρο ή το «άρθρο» που του πασάρει κάποιο ΜΜΕ ή κάποιος δημοσιογράφος ή κάποιο site.
-Να ΑΔΙΑΦΟΡΕΙ για αυτό που λένε οι γύρω του άνθρωποι. Με πιο απλά λόγια, να ΑΔΙΑΦΟΡΕΙ να αποτελεί «θύμα» του (SOCIAL) CONFORMITY. Να μην αποτελεί «θύμα» του social pressure, της κοινωνικής πίεσης (πχ στη ναζιστική Γερμανία, να υιοθετείς τις απόψεις των ναζιστών για να μην σταλείς και εσύ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης ως «εχθρός». Στην Ιταλία να είσαι καθολικός, όπως η πλειοψηφία των Ιταλών).
-Να ενημερώνεται φυσικά και για τις παγκόσμιες εξελίξεις από πολλές και διάφορες πηγές.
-Να σκαλίζει τα πάντα. Να μελετά, να ξεκοκαλίζει οτιδήποτε πέφτει στα χέρια του ή στην αντίληψή του, να μελετά τα πάντα. Να μην τον «κουράζει» η διαρκής μελέτη. Διαφορετικά κάποια στιγμή θα αφεθεί και ο ίδιος στην καταιγίδα των fake news.
-Να μην έχει προκαταλήψεις για οτιδήποτε και να μην επιθυμεί να βρίσκει στοιχεία ή «στοιχεία» που να επιβεβαιώνουν τις προκαταλήψεις του.
Φυσικά όλα τα ανωτέρω είναι αδύνατον να επιτευχθούν από το 99% των ανθρώπων γύρω μας. Δεν έχουν το χρόνο, δεν έχουν την οργάνωση του χρόνου τους ίσως, δεν έχουν τη διάθεση ή και δεν έχουν και τη ΔΙΨΑ ΓΙΑ ΔΙΑΡΚΗ ΜΑΘΗΣΗ και ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ, όπως εμείς – οι αναγνώστες του orthologikos.gr . Δυστυχώς αυτό περιορίζει τις δυνατότητες αντιμετώπισης των fake news.
Ο μόνος τρόπος να αποκτήσει ο μέσος πολίτης «αντισώματα», να μπορεί να κρίνει αν μια είδηση και το περιεχόμενό της ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή αποτελούν αποκύημα της φαντασίας του αρθρογράφου ή του μέσου ενημέρωσης, ο μοναδικός τρόπος να περιοριστεί το φαινόμενο των fake news είναι ένας.
Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ.
Η επέκταση της ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ και η αντιμετώπιση της λαίλαπας του ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΥ που αποτελεί γάγγραινα στις δυτικές κοινωνίες.
Μόνο η ενασχόληση των πολιτών με την επιστήμη, μόνο η αγάπη για τις θετικές επιστήμες θα μπορέσει να τους φέρει πιο κοντά στην ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟ. Πώς εξετάζεις μια θεωρία ή στην καθημερινότητά σου πώς εξετάζεις αν μια είδηση είναι αληθινή ή αποτελεί ένα hoax ?
Αν με ρωτήσετε για το μέλλον και εάν είμαι αισιόδοξος ότι μπορεί ο μέσος πολίτης να ξυπνήσει από το λήθαργο, θα απαντήσω ότι για το άμεσο μέλλον δεν είμαι αισιόδοξος, για το μέλλον όμως της ανθρωπότητας τους επόμενους αιώνες είμαι. Αλλά για το άμεσο μέλλον όχι τόσο, βλέποντας τον ΚΑΛΠΑΣΜΟ απίθανων όπως Τραμπ, Μπολσοναρου, Ορμπαν.
Ζούμε σε έναν κόσμο post-truth. Χρειάζεται αγώνας από τους ορθολογιστές να βοηθήσουν τους υπόλοιπους να «ξυπνήσουν», να μάθουν, να ερευνήσουν. Αλλιώς τα επόμενα χρόνια πρόκειται να βιώσουμε τη μεγαλύτερη οπισθοδρόμηση ever στην ιστορία της ανθρωπότητας μετά το Μεσαίωνα. Αναβίωση αντιλήψεων και απόψεων παλαιότερων αιώνων (αρνητές της εξέλιξης των ειδών, αρνητές της κλιματικής αλλαγής, αρνητές της επιστήμης, οπαδούς της επίπεδης Γης κτλ.).
Ευχαριστώ για την ανάγνωση !
ΕΥΚΟΛΟΣ ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΝΑ ΑΝΕΒΑΖΕΤΕ ΣΧΟΛΙΑ ΣΕ 5 ΔΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΑ ? Σας εξηγώ το τρόπο στο σύντομο άρθρο
Comments powered by CComment